Kwaliteiten van messen en productie

$\"\"$

Kwaliteiten van messen en productie

Staal is het meest gebruikte materiaal voor de productie van messen. Het type staal is van belang voor de snijdeigenschappen van het mes. Staalsoorten zijn molybdeen- en koolstofstaal. M Molybdeen zorgt ervoor dat het staal beter bestand is tegen roestvorming, een natuurlijke eigenschap. Koolstofstaal is dankzij zijn hoge koolstofgehalte bijzonder hard en wordt enkel bij betere messen toegepast. Damaststaal bevat ook een grote dosis koolstof, en is daarom bijzonder hard, maar ook flexibel. Om die reden wordt damast staal vaak op een harde kern van VG-10 staal aangebracht om het lemmet minder broos te maken. De messenfabrikanten volgen bovendien allemaal hun eigen staalformule, waarbij elementen zoals koolstof, chroom, molybdeen en vanadium aan het staal worden toegevoegd om de eigenschappen ervan te verbeteren.

Keramiek:
Keramische messen zijn vervaardigd uit zirkoniumkeramiek dat onder hoge druk geperst wordt en bijzonder hard is. 10 Keer harder dan staal. Keramiek staat op de hardheidsschaal van Mohs net onder diamant gerangschikt. Naast de hoge hardheid beschikt het materiaal over nog een aantal eigenschappen: het roest nooit, zal geen geuren en/of smaken absorberen of afgeven. Het is bovendien ook bijzonder licht. Keramiek is daarentegen heel wat brozer dan staal. Zo zijn deze messen uiterst geschikt voor het versnijden van zachte groente, vis, en vlees zonder botten en graten. Voor het versnijden van bijvoorbeeld een ananas, pompoen of een stuk kaas, moet je enigzins met het mes gaan wrikken. Gebruik hiervoor een stalen mes.

Gestanste stalen messen:
Gestanste messen worden met behulp van stansvormen uitgestanst uit een stuk dun staal (max. 5 mm). In tegenstelling tot bij de gesmeden messen komt hier geen smeedwerk aan te pas. De gestanste messen zijn voor de kenner herkenbaar: verdikking tussen het handvat en het lemmet en ze zijn veel lichter in gewicht dan de gesmede messen. Tegenwoordig worden gestanste messen met sinteren, op de krop of heft gelast. Zodat het lijkt op een gesmeed mes. Een gestanst mes ondergaat ca. 15 - 45 arbeidsgangen.

Gesmede stalen messen:
Gesmede messen worden daarentegen door middel van kracht en hitte vervaardigd, net zoals vroeger, maar dan machinaal. Een gesmeed mes is hard, scherp en uitgebalanceerd. In combinatie met het smeedproces en de kwaliteiten van het gekozen staal zal het gesmede mes optimaal verharden. De gesmeden messen kunnen vervolgens nogmaals onderverdeeld worden in Japanse en Europese messen. Een gesmeed mes ondergaat ca. 60 arbeidsgangen.
Goede gesmede messen zijn na het smeedproces ijsgehard. Dit gebeurt op een derde van het hele productie proces. Het gesmede lemmet met heft wordt naar een temperatuur gebracht van ca. 1100 graden, meer of minder. Is deze temperatuur bereikt dan wordt het hete lemmet met heft een bepaalde tijd in stikstof gehangen ca. -70 graden. Een flexibel zalmfileermes daarintegen is heel flexibel, in plaats van stug. Door met andere temperaturen te werken krijg je door dit hardingsproces een andere structuur van het staal.

Sinteren:
Sinteren is een techniek die vanaf 1985 veel toe gepast wordt bij fabricage van messen.
Hierbij wordt het lemmet op het heft samen gesmolten en ontstaat er op en rond de sinterverbinding een hoge hardheid van het staal, welke een zwakke plek blijft indien er spanningen op het lemmet komen. Een breuk in het lemmet zal net vóór of na de sinterverbinding komen. Door deze techniek toe te passen wordt het intensieve smeedproces vereenvoudigd.

Damascering van messen:
Damast messen bestaan uit meerdere lagen staal.
Hoe meer lagen staal er verkregen worden tijdens dit smeedproces, des te duurzamer is het mes.
De kwaliteit van het mes hangt dus af van het aantal lagen staal welke worden verkregen tijdens het smeden, torseren en vouwen van het staal.
Dit vindt u dan ook terug in het prijs verschil van het zogenaamde "damast" mes.
Het produceren van damast, ook wel damascering genoemd. Omdat zwaarden en andere japanse messen zowel hard als taai moeten zijn, worden ze gesmeed uit afwisselend koolstofrijk en koolstofarm staal.
Koolstofrijk staal is hard en broos, terwijl koolstofarm ijzer buigzaam en week is. Aangezien een japans mes zowel hard als buigzaam moet zijn, worden lagen koolstofrijk en koolstofarm staal met elkaar verweven en gesmeed. Daarmee krijgt het mes een perfecte samenstelling voor de hardheid en gebruik van het mes. Een damast mes heeft een hardheid van ca. 60-63 Rockwell. Twee of meer lagen staal kunnen aan elkaar gedamasceerd worden met gelijke of tegengestelde torsierichting. Door de wangen van het lemmet te slijpen en in een zuurbad te leggen wordt het damastpatroon zichtbaar (lagen staal).
Let op! Er zijn ook zogenaamde "damast" messen verkrijgbaar waarvan het patroon alleen is geëtst. Het lijkt op damast maar is niet echt.

Japanse en Europese messen:
De grootste productie plaatsen van messen liggen op internationaal niveau in Duitsland en Japan. De stad Solingen in Duitsland klinkt iedereen bekend in de oren. Heel wat Duitse messenproducenten zijn er namelijk opgericht en de Duitse messen staan bekend om de beste kwaliteit. Japanse messen zijn ook in Nederland de laatste jaren ontzettend populair geworden. Japanners hebben immers een rijk verleden in de productie van Japanse messen, onder andere de samuraizwaarden. Japans staal bevat een zeer hoog koolstofgehalte. Hierdoor zijn ze harder dan de Europese messen. Het lemmet kan bijzonder duurzaam en dun gemaakt worden, met uitstekende snijdeigenschappen.

Disclaimer